Osmanlı / Türk Tefrika Roman Arşivi
Reyhan Tutumlu
İtalya’da, Bari Aldo Moro Üniversitesi’nde 31 Ocak-2 Şubat tarihleri arasında AIUCD tarafından yedincisi düzenlenen “Cultural Heritage in the Digital Age. Memory, Humanities and Technologies” konferansında “Building A Digital Ottoman/Turkish Serial Novel Archive” (Bir Digital Osmanlı / Türk Tefrika Roman Arşivi Oluşturmak) başlıklı bildiriyi Özyeğin Üniversitesi’nden Ali Serdar ile birlikte sunduk. Konferansta digital insani bilimler (digital humanities) alanında son dönemde yapılan projeler, araştırmalar, arşivler ve geliştirilen programlar hakkında İtalyanca ve İngilizce 45 bildiri sunuldu.
“Building A Digital Ottoman/Turkish Serial Novel Archive” başlıklı bildiride TÜBİTAK tarafından desteklenen “Türk Edebiyatında Tefrika Roman Tarihi (1831-1928)” projesinde oluşturduğumuz tefrika roman veri tabanını anlattık. Bu projede ilk Türkçe gazetenin yayımlandığı 1831 yılından Latin alfabesine geçilen 1928’e kadar Arap alfabesiyle yayımlanan 302 dergi ve gazeteyi tarayarak bu süreli yayınlarda bulunan 569 telif, 780 çeviri tefrika roman tespit ettik. Bu tefrika romanların yer aldığı digital bir arşiv oluşturduk. Bu konferansta da bu arşivi oluştururken nasıl bir yöntem izlendiğimizi ayrıntılarıyla anlattık. Bu veri tabanı aynı zamanda Osmanlı / Türk kültürel mirasına ve kültürel hafızasına katkı sunmaktadır. Proje sırasında edebiyat tarihlerinde, antolojilerde ve akademik araştırmalarda adı geçmeyen; gazete sayfalarında unutulan 239 roman keşfettik. Bu keşfedilen romanların bir kısmını Latin harflerine aktarak ve günümüz Türkçesine çevirerek Koç Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlanan “Tefrika” dizisi aracılığıyla günümüz okurlarıyla buluşturuyoruz. Bu proje, Türk edebiyatı alanında bir veri tabanı oluşturmanın yanı sıra Türk edebiyatının sınırlarını genişletip kültürel mirasımızı zenginleştirmektedir. Ayrıca bu veri tabanı aracılığıyla elde ettiğimiz verileriden grafikler oluşturarak Osmanlı / Türk romanının, tefrika roman geleneğinin gelişimi hakkında sosyolojik analizler yapma ve edebiyatla toplum ve siyaset arasındaki ilişkileri inceleme olanağına sahip oluyoruz.
Farklı üniversitelerden akademisyenlerle tanışarak digital insani bilimler alanında yapılan yeni çalışmaları takip ettiğimiz “Cultural Heritage in the Digital Age. Memory, Humanities and Technologies” konferansı çok verimli geçti. Özellikle edebiyat ve medya alanında söylem analizi yapan programlardan hareket ederek yapılan ve ilişkiler ağını ortaya çıkaran analizler ilham vericiydi.
1) Bildirinin tam metnine şu adresten ulaşabilirsiniz: http://www.aiucd2018.uniba.it/content/AIUCD2018-BoA.pdf
2) Projenin web sitesi: http://tefrikaroman.ozyegin.edu.tr/ANASAYFA?lang=tr
Veri tabanına şu adresten ulaşabilirsiniz: http://eresearch.ozyegin.edu.tr/xmlui/handle/10679/888